Nijmeegse kunstenaars, creatieve ondernemers en sympathisanten hebben onlangs een petitie opgesteld voor een structureel en toekomstbestendig atelierbeleid in Nijmegen. De petitie moet leiden tot meer betaalbare, permanente ateliers. SLAK ateliers laat in een reactie weten dat zij de zorgen hierover deelt. ‘Binnenkort staan ruim 150 creatieve makers in Nijmegen op straat.’
Reden van de onrust is de opzegging van de huurcontracten van zeker 150 kunstenaars in de eerste helft van 2021, onder meer op de SLAK-locaties Villa Novastraat, Molukkenstraat, Elzenstraat en Vlierestraat. De initiatiefnemers van de petitie – Casper ter Heerdt, Mariës Hendriks en Gerard Koek – vragen zich af of deze kunstenaars op de korte termijn vervangende werkruimte kunnen vinden.
Zij luiden de noodklok en schrijven: ‘Ateliers zijn een belangrijke schakel in de keten tussen productie en consumptie. Gezien de wankele inkomenspositie van kunstenaars is ondersteuning van ateliervoorzieningen noodzakelijk en zal juist het streven naar winst de sector verder in de problemen helpen. Zonder kunstenaars rest ons een samenleving die puur economisch gericht is, waar niemand meer is om die samenleving vorm en kleur te geven. Hoe rijk ben je dan?’
Op zoek
SLAK ateliers organiseert de creatieve huisvesting van ruim 1000 creatieve makers in Gelderland. Momenteel staan ruim 250 creatieven bij SLAK ateliers op de wachtlijst voor een (woon-)werkruimte in Nijmegen. In Nijmegen verliezen meer dan 80 huurders hun werkruimte. Daarnaast zijn er nog zeker 75 kunstenaars die niet via SLAK maar op andere manieren een werkplek in Vasim, Honig en op de Berg en Dalseweg huren en binnenkort moeten verlaten. Dat betekent dat binnenkort ten minste 400 makers op zoek zijn naar een werkruimte.
Volgens directeur-bestuurder Tamar Oosterlaar is het evident dat de huisvesting in de creatieve sector in Nijmegen zich sterker moet ontwikkelen. Ze deelt de zorgen van de kunstenaars. ‘Het wegvallen van diverse atelierpanden is een aderlating voor de stad en zorgt voor een kaalslag op cultuurgebied. Cultuur is de ziel van de samenleving. Stel je voor dat we voor een avondje theater, film of een tentoonstelling alleen maar buiten de stad terecht kunnen? Dat heeft een negatief effect op de leefbaarheid van de stad.’
Geen marktconforme prijs
Hoe kan het tij worden gekeerd? Tamar: ‘We zijn 
voortdurend in gesprek met vastgoedeigenaren, ontwikkelaars, gemeente Nijmegen en anderen, maar vanwege de krapte op de vastgoedmarkt is het bijna onmogelijk om nieuwe panden te vinden. We kunnen helaas geen marktconforme prijs bieden, daarmee krijgen we de exploitatie van een pand niet rond. Daarom kijken we ook naar plekken buiten de stad, wat helaas kan leiden tot het vertrek van creatieven uit Nijmegen. We zijn in gesprek met de gemeente en hopen dat zij een uitspraak wil doen over vastgoed voor de culturele sector, en dat SLAK de mogelijkheid krijgt om permanente werkplekken te ontwikkelen.’
Complexe materie
SLAK ateliers worstelt met het verduurzamen van de vaak verouderde panden die zij beschikbaar hebben voor kunstenaars en makers. Permanente creatieve huisvesting in de Villa Novastraat is op dit punt afgeketst. Tamar: ‘Onderhoud en verduurzaming van panden is een complexe en dure zaak. Alle (bestaande) kantoorpanden moeten in de nabije toekomst voldoen aan energielabel C, maar wat is precies een kantoorpand? En aan welke regels moet een oude school of garage voldoen? We hebben vaak te maken met monumenten, waarvoor weer andere regels gelden. Stel dat je moet voldoen aan energielabel C, dan moet je dat ook doorberekenen in de huurprijzen. Dat maakt zo’n pand eigenlijk niet meer betaalbaar voor de creatieve sector. Creatieve huisvesting is complexe materie, dat moet je niet onderschatten.’
De directeur-bestuurder wil benadrukken dat de gemeente hier ook mee worstelt. ‘Het is een lastige taak voor ambtenaren en wethouders van cultuur om andere portefeuillehouders ervan te overtuigen dat creatieve huisvesting belangrijk is, ook al brengt dat minder direct geld in het laatje dan bijvoorbeeld woningbouw. Onderwijs en zorg staan ook hoog op de politieke agenda. Het is een voortdurende, lastige afweging tussen verschillende portefeuilles.’
Kansen
SLAK ateliers ziet momenteel vooral een aanbod van zeer tijdelijke ruimtes. ‘Goedkope, tijdelijke plekken met ruimte voor experiment zijn een mooie aanvulling op het permanente aanbod, maar de constante wisseling van tijdelijke ateliers vraagt veel van kunstenaars. Een nomadisch bestaan gaat ten koste van hun bedrijfsvoering. Daarnaast vraagt het veel van onze kleine organisatie. Liefst zouden we meer aanbod zien van plekken die voor 5-10 jaar verhuurd kunnen worden, of langer. Bijvoorbeeld voor ruwe makersplaatsen en broedplaatsen voor organisaties in combinatie met creatieven. Niet alleen voor de beeldende kunst, maar ook vormgeving, theater, dans en muziek. Hiervoor kijken we ook naar nieuwe vormen, bijvoorbeeld samenwerkingen met woningcorporaties, zorg-, en sociaal-maatschappelijke instellingen.’
Waar ziet SLAK concrete mogelijkheden in Nijmegen? Tamar: ‘We zetten bijvoorbeeld in op Nyma en het voormalige Belastingkantoor aan de Stieltjesstraat, maar ook onderwijsgebouwen die niet meer worden gebruikt. Een grote school aan de Energieweg staat al jaren leeg en ook aan de Winkelsteeg en in Dukenburg zien we kansen.’ Gesprekken hierover zijn in volle gang.
Vragen
SLAK ateliers vindt het ontzettend vervelend dat huurders in Nijmegen maar natuurlijk ook in de rest van Gelderland in onzekerheid zitten over hun toekomst. Heb je vragen of suggesties naar aanleiding van dit artikel? Neem dan contact op via algemeen@slak.nl. Houd de website in de gaten voor nieuw ruimteaanbod, via www.slak.nl/aanbieding.
© SLAK ateliers, 24 november 2020